تارنمای پردیس اهورا: دانشمندان و اندیشمندان ایران از آغاز تا کنون

ایران ما تا کنون دانشمندان و اندیشمندان بسیاری را به خود دیده است که شاید نتوان آنها را شمرد. در این نوشتار تلاش می کنیم نام بزرگان شناخته شده این سرزمین کهن را در کنار نام بزرگانی که کمتر شناخته شده اند و یا جنبه هایی ازبزرگان سرزمینمان که کمتر دیده شده اند را بیاوریم. افسوس که این نوشتار کوچک نمی تواند پاسدار همه ی اندیشمندان و دانشمندان ایران زمین باشد و بزرگان شایسته بسیاری جا افتاده اند.


زرتشت



خوشبخت کسی است که خوشبختی دیگران را فراهم سازد.
(زرتشت)

خردمند و اندیشمند بزرگ ایرانی که در جای جای فرهنگ ایران زمین، آموزه های وی دیده می شود. سروده های زرتشت، سراسر از نیکی و زیبایی می گویند و بسیاری از اندیشمندان، در درازای زندگانی آدمی به اندیشه های وی پرداخته اند. شوربختانه کهن نگاران(مورخان) درباره زمان زندگی زرتشت دیدگاه یکسانی ندارند. دیده ها و شنیده ها اینچنین وا می دارند که زرتشت پیامبری از سوی خداوند یکتا بوده است.



آرتا دُخت



آرتا دخت در اداره دارایی ها هیچ خطایی نکرد و اقتصاد پارتیان را سامان بخشید
(سخن دیاکونوف درباره آرتادخت)

نمی توان از دوره اشکانیان گفت و نامی از بانو آرتادخت نبرد. رایشمند (ریاضی دان) و اقتصاد دان دوره اشکانی که جایگاه وزیر دارایی و خزانه داری را داشت.
گفته می شود وی با کارهای ارزشمندش، ایران را سامان بخشید و توانگری خود را نشان داد. وی همچنین دارایی های کشور را گردآوری نمود که نشان از آگاهی وی به دانش شمارش (علم حساب) است. با گفتار امروزی می توان گفت وی از دانش آمار هم آگاهی داشته است.



آذرباد مهراسپندان



آنچه که گذشت فراموش کن، و آنچه نیامده است تیمار و رنج مبر... و هیچ فراز نیست که پیش از آن شیب نباشد، و هیچ شیب نیست که فراز نه از پسِ آن!
(آذرباد مهراسپندان)

آذرباد مهراسپندان یا «آتروپات مانسپندان» یکی از خردمندان بزرگ دوره ساسانی که سال های سال جایگاه موبد موبدان را داشته است.
از وی چند ماتیکان (رساله) به جای مانده است. وی در نوشتار هایش درباره نیک اندیشی و دوری از گناه اندرز هایی دارد و همچنین درباره کارهای ویژه روز های ماه پیشنهاد هایی دارد که می توان با گفتار امروزی آن ها را بهداشت و روانشناسی نامید.



بُروزیه پزشک



دانش پزشکی نزد همه ی خردمندان و در همه ی دین‌ها ستوده است و در نسک ها (کتاب ها) آورده‌اند که بهترین پزشکان آن است که درمان بیماران را برای اندوختن رستاخیز (آخرت) نگاه دارد.
(بُروزیه پزشک)

از بزرگ ترین پزشکان ایران در دوره زرین روزگار(عصر) ساسانی که جایگاه پیشوای پزشکان را در آن دوران داشته است.
بُرزویه در کنار پزشکی کار های ارزنده ای مانند برگردان (ترجمه) انجام داده است. «کلیله و دمنه» از برجسته ترین برگردان هایش است که نشانگر دانش بالای وی و آگاهی او از دیگر زبان ها می باشد.



بُزرگمهر بُخْتَگان



پادشاهان مردم دوست، برگزیدگان پروردگارند.
(بزرگمهر بختگان)

اندیشمند و خردمند بزرگ ایرانی که وزیر بزرگ خسرو انوشیروان هم بوده است. از سخنان وی می توان به خردمندی و دانشمندی او پی برد.
داستان های دلکشی از بزرگمهر گفته می شود که نشانگر هوش بالا و کاردانی او می باشد. بسیاری از پژوهشگران بسامان بودن دوره انوشیروان را از چاره اندیشی ها و خردمندی های بزرگمهر می دانند.
از وی نوشتار هایی هم به جا مانده است. «پندنامه» یکی از یادگارهای بزرگمهر می باشد.



خوارزمی



دانشورِ خوب تنها برای رسیدن به راستی تلاش می کند و هنگانی که به راستی دست یافت به آرزوی خود رسیده است.
(خوارزمی)

هرچند آگاهی درستی از زندگانی خوارزمی در دست نیست ولی یادگار های (آثار) او، جایگاه والایش را آشکار می سازد. رایشمند (ریاضی دان) و ستاره شناس بزرگ ایرانی که با نام پدر دانش «جبر» شناخته می شود. کاردانی خوارزمی، فرمانروایی آن دوران را هم وادار کرد که از وی بهره ببرد.
نام «الگوریتم» در دانش رایانه ای - که دگرگون یافته نام خوارزمی است - از او به یادگار مانده است.



رازی



اگر همه می‌توانستند از درون داشت های (استعدادهای) خود درست بهره بگیرند، گیتی همان بهشت می‌شد که همه می‌خواهند.
(رازی)

مردی خوش خو و نیک کردار که مهربانی ویژه ای به تهیدستان داشت و به درمان آنها می پرداخت.
کیمیاگر (شیمیدان)، پزشک، دارو ساز و اندیشمند بزرگ ایرانی که در شهر باستانی ری زاده شد (سده سوم خورشیدی). یادگارهای ارزشمند وی جایگاه ویژه ای در دانش جهان دارد و کارهای رازی - آن هم در دوران کهن- بسیار شگفت آور است. یافتن الکل و جوهر گوگرد از دستاورد های بزرگ رازی می باشد.



پورسینا



دل گرچه در این بادیه بسیار شتافت / یک موی ندانست ولی موی شکافت
اندر دل من هزار خورشید بتافت / آخربه کمال ذره‌ای راه نیافت
(پورسینا)

پزشک، اندیشمند، رایشمند (ریاضی دان)، روانشناس، فلسفه دان، موسیقیدان و ... !! می توان وی را هماورد همه ی فن ها و دانش ها دانست. یکی از شناخته شده ترین دانشمندان ایران (شاید شناخته شده ترین) و از بزرگ ترین دانشمندان جهان (سده چهارم و پنجم خورشیدی). مردی که افزون بر دانش اندروزی، نیروی بدنی بی همتایی داشت و در زمینه های بسیاری کاردان بود.
او در دوره ای وزیر «شمس‌الدوله دیلمی» فرمانروای همدان بود و زمانی هم به زندان گرفتار آمد. شگفت آنکه در همه این دوره ها به دریافت دانش ادامه داد و نسک های فراوانی نگاشت.
بسیاری از دانشمندان وی را پدر دانش جهان می دانند و تن پوش دانش آموختگی برای گرامی داشت پورسینا در سراسر جهان، نگاره ی یکسانی دارد. بسیاری از واژگان دانشیک (اصطلاحات علمی) برای یادبود وی با نام هایی مانند «آوی سنا» و... خوانده می شوند.



بیرونی



یک بزهکار تنها به خودش و اندکی زیان می رساند، ولی یک نویسنده و چامه سرای(شاعر) خود فروخته، کشوری را به آتش می کشد.
(بیرونی)

دانشمند پر توان ایرانی که با پژوهش های ارزنده اش، بسیاری از فرهنگ های دیرین را برای ما نگاه داشت(سده چهارم و پنجم خورشیدی).
بیرونی را پدر دانش «مردم شناسی» می دانند که در رایشگری(ریاضی)، ستاره شناسی، گاهشماری، گیتاشناسی(جغرافیا)، کهن نگاری(تاریخ)و... کارشناس بود.
هنگامی که زیاریان زمینه های خوبی برای پژوهش بیرونی فراهم کردند، وی تلاش بسیاری در راه دانش کرد و همچنین در زمان «محمود غزنوی» که ابزار کافی در دسترس بیرونی نبود، وی دست از تلاش خود برنداشت و راهش را ادامه داد. وی در پژوهش هایش گردش زمین را پیش بینی کرد و دستاورد های بسیاری در ستاره شناسی داشت.



خیام نیشابوری



این یک دو سه روز نوبت عمر گذشت / چون آب بجویبار و چون باد بدشت
هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت / روزیکه نیامده‌ست و روزیکه گذشت
(خیام نیشابوری)

به راستی هرچه از این دانشمند پرآوازه بگوییم کم گفته ایم (سده پنجم خورشیدی). خیام یک چهره جهانی است که کار های ارزشمندی در زمینه های رایشگری(ریاضی)، ستاره شناسی، گاهشماری و ... انجام داده است. شاید بیشتر آوازه خیام به اندیشه ها و ترانه هایش باشد ولی جایگاه دانشی وی را نباید نادیده گرفت.
خیام در زمان «ملکشاه سلجوقی» به پیرایش(اصلاح) گاهشماری ایران پرداخت که کوشش او به یکی از درست ترین گاهشماری ها انجامید.



صدرا



برای عشق؛ ناب‌ترین، شور است و زندگی. برای لاشخور؛ خوب‌ترین، جسدی است متلاشی.
(صدرا)

از فلسفه دانان و دگر اندیشان بزرگ جهان اسلام. صدرا که در روزگار صفوی می زیست، بهره های بسیاری از گفته های خردمندان پیشین برد و اندیشه ی نوینی به نام « حکمت متعالیه» را بنیان نهاد.
یادگارهای فراوانی از او به جا مانده است و امروز اندیشمندان و پژوهشگران از آنها بهره می برند.



حسابی



چهار اصل پیشرفت: مردانگی، عدالت، شرم و عشق.
(حسابی)

همه از جایگاه والای دانشی استاد حسابی آگاه هستیم ولی در کنار دانستن از این جایگاه، بد نیست از کارهای ارزشمند فرهنگی و کارگزاری (اجرایی) او هم بدانیم. استاد حسابی در هر جایگاهی – از وزیر گرفته تا پژوهشگر – کارهای ارزشمندی برای پیشرفت ایران و نگاه داشت فرهنگ ایرانی انجام داده است.
حسابی دانش آموخته رده بالای رشته «فیزیک» از دانشگاه سوربن فرانسه بود و او را پدر دانش «فیزیک» ایران می دانند. توان دانش اندروزی حسابی ستودنی بود زیرا او در رشته های ادبیات، زیست شناسی، مهندسی راه و ساختمان، رایشگری(ریاضی)، ستاره شناسی و مهندسی برق کارشناس بود.



اُرُد بزرگ



شورانگیزترین عشق، دلدادگی به میهن است.
(ارد بزرگ)

در درازای زندگانی آدمیان، اندیشمندان و ایده پردازانی همچون اُرُد بزرگ کمتر یافت شده اند و شاید پس از گذشت هزاران سال بار دیگر چنین مردی در میان آدمیان آشکار شود.
خردمند و اندیشمند بزرگ ایرانی که سخنانش روان هر خواننده ای را می آساید. انگاره های (نظریه های) ارد بزرگ گویای پندار پویا و آرمان جویانه ی اوست.
این اندیشمند میهن دوست و فروتن، هم اکنون در کنار مردمان کشورش، در شهر کرج زندگی می کند.

منبع: سایت پردیس اهورا 7poa.com

مطلب جالبی بود
ممنون